Τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Ιπποκράτης δίδασκε μέσα απ’ τον πασίγνωστο αφορισμό του ότι: «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας.» Μετά
από χίλια επτακόσια περίπου χρόνια σιγής αρκετοί σύγχρονοι
επιστημονικοί φορείς του πλανήτη μας ύστερα από σχετικές μελέτες και
πειραματισμούς αναγνώρισαν πρόσφατα, ότι ο Κώος ιατροφιλόσοφος είχε
δίκιο. Στο άρθρο αυτό θα δούμε την πορεία των διατροφικών συνηθειών των
ανθρώπων απ’ την αρχαία στην σύγχρονη εποχή. Επίσης θα δούμε τις
διατροφικές αξίες από αρκετές άγνωστες, παρεξηγημένες και ξεχασμένες
κατηγορίες τροφών, εκείνες, που σύμφωνα με τις έρευνες των αρχαίων
θεραπευτών και των συγχρόνων επιστημονικών κέντρων, μπορούν να δώσουν
στον άνθρωπο την υγεία και την μακροζωία.
Στο «Περί Διαίτης» έργο του (παρ. 2) αναφέρει ο Ιπποκράτης: «Θεωρώ
ότι, όποιος πρόκειται να συγγράψει ορθά για την ανθρώπινη διατροφή,
πρέπει πρωτίστως να γνωρίζει και να διακρίνει την ανθρώπινη φύση γενικά,
να γνωρίζει τα στοιχεία απ’ τα οποία ο άνθρωπος συνετέθη εξ αρχής και
να διακρίνει από ποια μέρη ελέγχεται. Αν αγνοεί την αρχική σύνθεση της
ζωής, δεν θα καταφέρει να κατανοήσει τι προκαλούν εκείνα τα συστατικά
και, αν δεν γνωρίζει, ποια κατάσταση επικρατεί στο σώμα, δεν θα
κατορθώσει να συστήσει ωφέλιμη διατροφή για τον άνθρωπο. Εκτός όμως από
αυτά ο συγγραφέας πρέπει να γνωρίζει και τον ρόλο που παίζουν όλες οι
τροφές και τα ποτά που συνθέτουν την διατροφή μας, ποια δύναμη έχει το
καθένα απ’ την φύση, την ανάγκη και την ανθρώπινη επεξεργασία. Πρέπει να
γνωρίζει κανείς, πως μπορεί να μειώσει την δύναμη που έχει δώσει η φύση
στις ισχυρές ουσίες και πως να προσθέτει με την επεξεργασία δύναμη στις
ανίσχυρες, ανάλογα πάντοτε με την περίσταση.» Εδώ βρίσκονται
και οι βασικές αρχές και νόμοι της σύγχρονης Ολιστικής Διαιτολογίας,
που βασίζονται αφ’ ενός μεν στους γενικούς κανόνες της υγιεινής
διατροφής, αφ’ ετέρου δε στην προσωπική ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου
ανάλογα με τις τάσεις, την κληρονομικότητα και την παθολογία του.
Τα δημητριακά, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι
«Όλα
όσα τρώει η πίνει σήμερα ο άνθρωπος είναι φανερά απαλλαγμένα απ’ τους
ακραίους και ισχυρούς χυμούς για παράδειγμα ο άρτος σταρένιος η κρίθινος
και τα παρόμοια δημητριακά (…). Οι τροφές αυτές, ακόμη κι
αν τρώγονται σε αφθονία, δημιουργούν ελαχίστη διαταραχή και φθορά των
δυνάμεων του σώματος, αντιθέτως δε συντελούν στην δύναμη, την ανάπτυξη
και την θρέψη, επειδή είναι τροφές σωστά συνδυασμένες και δεν περιέχουν
τίποτε ακραίο και ισχυρό, παρά αποτελούν απλό, ολοκληρωμένο κι εύπεπτο
σύνολο για τον άνθρωπο.» («Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 14.)
Με
την εξέλιξη των ανθρώπων και την μετάβασή τους από τις σπηλιές στις
πόλεις οι διατροφικές τους συνήθειες και ανάγκες άλλαξαν. Η πολιτιστική
περίοδος έφερε και την γεωργική επανάσταση. Μεγάλες καλλιέργειες
κάλυπταν πλέον τις ανάγκες των πόλεων και η γεωργία αποτελούσε το ύψιστο
αγαθό του πολιτισμού. Τα δημητριακά, οι καρποί της θεάς Γαίας-Δήμητρας,
αποτέλεσαν την βάση της διατροφής του homo-χωμάτινου ανθρώπου, που τον
διαμόρφωσαν σε έλλογο-πολιτισμένο ον. Ο ένζυμος άρτος-ψωμί (με προζύμι)
ήταν γνωστός στους αρχαίους Έλληνες τουλάχιστον απ’ τις αρχές της 5ης
π.Χ. χιλιετίας και εθεωρείτο μαζί με τους άλλους καρπούς ιερό δώρο της
θεάς Δήμητρας προς τους ανθρώπους. Κατά την Μινωική, την Μυκηναϊκή και
την Κλασική περίοδο τα δημητριακά αποτέλεσαν την βάση της διατροφής των
Πελασγών ολόκληρης της Μεσογείου.
Η
καλλιέργεια των δημητριακών με τον μύθο της ελεύσεως της θεάς Δήμητρας
στην Ελευσίνα και του μυθικού βασιλέως Νεοπτόλεμου, που διέδωσε την
τέχνη της καλλιέργειας σε όλο τον πλανήτη, χάνεται ακόμη βαθύτερα στον
χρόνο και στις απαρχές του μεγάλου παγκόσμιου πολιτισμού του Διός και
των Ολυμπίων και δείχνει την αξία που έδιδαν οι άνθρωποι εκείνης της
εποχής στα δημητριακά. Ήταν η βάση της διατροφής της Χρυσής Εποχής των
ανθρώπων, όπως μας λέει ο Ησίοδος στο έργο του «Έργα και Ημέραι» και η
βασική τροφή των Πυθαγορείων: «Για το γεύμα τους (οι Πυθαγόρειοι) χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά άρτο και μέλι» (Ιάμβλιχος, «Περί Πυθαγορικού Βίου», παρ. 97).
Η πανάρχαια λέξη σίτισις-σιτίζομαι, που σημαίνει τρώγω-τρέφομαι, βασίζεται στον σίτο. Τα λαγάνια η μακαρόνια (λάγανον =
λεπτό φύλλο ζυμαρικού: Λεξικό Σκαρλάτου Βυζαντίου) κατά την παλαιά
ονομασία τους είναι ελληνική ανακάλυψη από τους Πελασγούς της Μεγάλης
Ελλάδος. Οι Ρωμαίοι μετά την κατάκτηση της Σικελίας (και οι Ιταλοί
σήμερα) έκαναν τα λαγάνια-μακαρόνια εθνικό τους φαγητό.
|
Όσο
πιο άσπρα και επεξεργασμένα είναι τα δημητριακά και το ψωμί που τρώμε,
τόσο λιγότερη είναι η ζωοποιητική τους δύναμη και η θρεπτική τους αξία.
Μάλιστα με τον χημικό τρόπο που σήμερα επεξεργάζονται και παράγονται απ’
τις βιομηχανίες τροφίμων αποτελούν κίνδυνο για την δημόσια υγεία. Τα
λευκά άλευρα δεν περιέχουν τίποτε άλλο εκτός από άμυλο, που προέρχεται
απ’ το κέντρο του σπόρου, που είναι περιοχή πολύ φτωχή σε ηλιακή
ενέργεια και θρεπτικά συστατικά. Η αγνή διαδικασία της ολικής αλέσεως,
της ζυμώσεως και του σωστού ψησίματος αποτελούν τις προσπάθειες του
αρχαίου ανθρώπου να συνδυάσει το εύπεπτο με το νόστιμο και το υγιεινό.
Σύμφωνα
με τον αρχαιολόγο Νικ. Πλάτωνα ο μύθος των τριών αδερφών Ελαΐδος,
Σπερμούς, Οινούς, που τα ονόματά τους συνδέθηκαν με τα τρία βασικά
προϊόντα του ελληνικού χώρου (λάδι, σιτάρι, κρασί), αρχίζει από τη
Μινωική Κρήτη. Η Ελαΐς, η Σπερμώ και η Οινώ ήταν κόρες του Άνιου και
εκείνος με τη σειρά του ήταν παιδί του Διονύσου και της Αριάδνης. Όταν
οι απόγονοι του Μίνωα πήγαν να διοικήσουν διάφορα νησιά η και περιοχές
του αιγαιακού χώρου, ο Άνιος πήγε στο ιερό νησί, τη Δήλο. Παντρεύτηκε τη
Δωρίππη και απέκτησε τρεις κόρες, που τις είπαν Οινοτρόπους η
Οινοφόρους. Σ` αυτές ο παππούς τους ο Διόνυσος έδωσε ένα μοναδικό
χάρισμα: «ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον». Οι Οινοτρόποι παρείχαν
άφθονους καρπούς και τροφές σ’ όσους έφταναν για να ζητήσουν χρησμό στο
μαντείο της Δήλου. Ο μύθος μας λέει ότι οι Αχαιοί, όταν άρχισαν την
εκστρατεία τους εναντίον της Τροίας, πέρασαν από τη Δήλο. Ο Άνιος, που
ήξερε να προλέγει το μέλλον, τους
είπε ότι ο πόλεμος που σκόπευαν να ξεκινήσουν θα κρατούσε δέκα χρόνια.
Για να μην ταλαιπωρούνται λοιπόν, τους πρότεινε να μείνουν εννιά χρόνια
κοντά του και τον δέκατο να πολεμήσουν με τους Τρώες, μια και τότε θα
έπεφτε η Τροία. Κι όσο για τη διατροφή τους δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Θα
την ανελάμβαναν οι τρεις κόρες του. Η Σπερμώ θα πρόσφερε άφθονους
καρπούς (δημητριακά), η Ελαΐς όσο λάδι θα ήθελαν και η Οινώ θα τους
τροφοδοτούσε με κρασί. Οι Αχαιοί αρνήθηκαν και συνέχισαν το ταξίδι τους.
Η περιπέτεια των Οινοτρόπων άρχισε, όταν αργότερα, μετά από χρόνια, οι
Αχαιοί αποφάσισαν να τις πάρουν κοντά τους. Άλλοι λένε ότι αρνήθηκαν να
πάνε κι άλλοι ότι τις πήραν μαζί τους. Πάντως κινδύνεψαν να θανατωθούν
και τις προστάτεψε ο παππούς τους Διόνυσος. Ο Οβίδιος μάλιστα έγραψε,
πως ο Διόνυσος μεταμόρφωσε τις τρεις κοπέλες σε περιστέρια. (Στην εικόνα
γλυπτό, που απεικονίζει τον μυθικό βασιλιά της Δήλου Άνιο.)
«Συμπεραίνω
λοιπόν ότι ο παλαιότερος άνθρωπος αναζήτησε τροφή, που να εναρμονίζεται
καλύτερα με τον οργανισμό του κι έφθασε στο σημείο που βρισκόμαστε
σήμερα. Επεξεργάσθηκε το σιτάρι, το μούσκεψε, το ξεφλούδισε, το άλεσε,
το κοσκίνισε, το ζύμωσε, το έψησε κι έφτιαξε άρτο, παρομοίως έκανε και
με το κριθάρι. Πειραματίσθηκε με τις τροφές, τις έβρασε, τις έψησε, τις
ανακάτεψε, συνδύασε τα ισχυρά και αμιγή συστατικά με τα ασθενέστερα,
ώστε να τα προσαρμόσει στον ανθρώπινο οργανισμό, πάντοτε με γνώμονα την
σκέψη, ότι οι βαριές τροφές, που δεν μπορούσαν ν’ αφομοιωθούν απ’ τον
οργανισμό, προκαλούσαν πόνο, αρρώστια και θάνατο, ενώ οι άλλες
συντελούσαν στην θρέψη, την ανάπτυξη και την υγεία του.»(Ιπποκράτης, «Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 14.)
Τα
παρεξηγημένα δημητριακά ολικής αλέσεως-πιτυρούχα όπως το σιτάρι, το
κριθάρι, η σίκαλη, η βρώμη, το καλαμπόκι, ο αμάρανθος (ο ιερός καρπός
των Τολτέκων, των Μάγιας και των Ίνκας), το ρύζι, που απετέλεσε για
πολλές χιλιετίες την διατροφική βάση των πολιτισμών της Ανατολικής Ασίας
και τα παράγωγά τους μούσλι, ψωμί, πίττες, ζυμαρικά, γλυκίσματα, πρέπει
ν’ αντικαταστήσουν τα επικίνδυνα για την δημόσια υγεία λευκά και
χημικώς επεξεργασμένα δημητριακά και ν’ αποτελέσουν ξανά την θεμελιακή
τροφή του σύγχρονου ανθρώπου.
|
Το
κεχρί είναι ένα είδος δημητριακού πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος
Β, ενώ οι πρωτεΐνες του περιέχουν όλα τ’ αμινοξέα. Ο Πυθαγόρας το
πρότεινε στους μαθητές του ως την ιδανική τροφή: «θεωρούσε ότι το κεχρί ήταν το καταλληλότερο είδος για την τροφή τους» (Ιάμβλιχος
«Περί Πυθαγορικού Βίου» παρ. 106). Τα δημητριακά περιέχουν σύνθετους
υδατάνθρακες και πρωτεΐνες υψηλής ποιότητος (12%-14% τα δημητριακά, 16%
το ρύζι και 18% το κεχρί), ελάχιστα αλλά ωφέλιμα λιπίδια και άφθονες
φυτικές ίνες, ενώ είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία.
Οι σύγχρονες πρωτεϊνικές δίαιτες (Δίαιτα Άτκινς, Διατροφική Ζώνη, Δίαιτα
των Τύπων του Αίματος κ.α.) τα έχουν εξοβελίσει απ’ τα διαιτολόγια των
ανθρώπων ως παχυντικά, ανεπαρκή και επικίνδυνα για την υγεία. Όμως τ’
αποτελέσματα των «διαιτολογίων της μόδας» είναι τραγικά, αφού έχουν
δημιουργήσει τεράστια προβλήματα παχυσαρκίας και νοσηρότητας στον Δυτικό
κυρίως κόσμο.
Τα
όσπρια είναι άλλη μία σπουδαία μα και παρεξηγημένη κατηγορία τροφών,
που ξανακερδίζει το χαμένο έδαφος ανάμεσα στα σύγχρονα διαιτολόγια. Τα
όσπρια (οι φακές, η φάβα, τα φασόλια, τα ρεβίθια) είναι τροφές πλούσιες
σε φυτικές πρωτεΐνες, σύνθετους υδατάνθρακες υψηλής ποιότητας, άφθονες
φυτικές ίνες και λίγα ωφέλιμα λιπαρά. Περιέχουν πολλών ειδών βιταμίνες
(ακόμη και την Β12), τα ιχνοστοιχεία και τα πολλά μεταλλικά άλατα που
ζητά ο ανθρώπινος οργανισμός. Απ’ τα όσπρια λείπουν δύο βασικά αμινοξέα,
για ν’ απορροφηθεί ολοκληρωτικά η πρωτεΐνη τους απ’ τον οργανισμό.
Όμως, αν συνδυαστούν στο γεύμα με κάποιο δημητριακό (ρύζι ολικής,
καλαμπόκι, ψωμί ολικής), μετατρέπονται σε ένα σπουδαίο και ολοκληρωμένο
γεύμα. Τα όσπρια κατατάσσονται στις θεραπευτικές τροφές, αφού η
κατανάλωσή τους μειώνει την χοληστερίνη στο αίμα και, πιθανόν,
προστατεύει απ’ τον καρκίνο, την καρδιά και το κυκλοφορικό, βοηθά τους
διαβητικούς στην μείωση των επιπέδων των σακχάρων στο αίμα τους,
επιβραδύνει την γήρανση κ.α.
|
Η
κατανάλωση οσπρίων μειώνει την χοληστερίνη και, πιθανόν, προστατεύει
απ’ τον καρκίνο, την καρδιά και το κυκλοφορικό, βοηθά τους διαβητικούς,
επιβραδύνει τη γήρανση κ.α.
|
Οι
ξηροί καρποί είναι η πιο παρεξηγημένη τροφή απ’ όλες τις φυτικές
τροφές. Όλοι σήμερα υποστηρίζουμε, ότι οι θαυματουργοί αυτοί καρποί
παχαίνουν, γι’ αυτό δεν πρέπει να τους τρώμε. Κατ’ αυτόν τον τρόπο
απουσιάζουν απ’ όλα τα σύγχρονα διαιτολόγια. Οι πρόγονοί μας είχαν τους
ξηρούς καρπούς ως βασική τους τροφή. Στην «Πολιτεία» ο Πλάτων θεωρεί τα
καρύδια και τ’ αμύγδαλα ως βάση της τροφής των πολιτών της ιδανικής
πολιτείας. Οι ξηροί καρποί αποτελούσαν βασική τροφή των φιλοσόφων. Εκτός
των σπουδαίων συστατικών τους (πρωτεΐνες-υδατάνθρακες υψηλής ποιότητος
και όλες σχεδόν τις απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα) περιέχουν και τα
λεγόμενα ωφέλιμα αντιγηραντικά λιπίδια Ω3-Ω6.
Τα
αμύγδαλα περιέχουν 50% περισσότερο ασβέστιο απ’ όλα τα είδη
γαλακτοκομικών προϊόντων και 200% περισσότερο σίδηρο απ’ ό,τι τα
κρεατικά. Είναι επίσης πλούσια σε ψευδάργυρο, σελήνιο και κάλλιο. Το
αμυγδαλόγαλα είναι ένα πολύ θρεπτικό και εύπεπτο φυτικό γάλα, που
περιέχει 50% περισσότερο ασβέστιο απ’ τα ζωικά γάλατα με μεγαλύτερη
απορρόφηση και καθόλου τοξίνες. Παρομοίως συμβαίνει και με τα καρύδια,
φουντούκια, φιστίκια (κάσιους, βραζιλιάνικα, Αιγίνης, αφρικάνικα). Οι
ξηροί καρποί πρέπει να τρώγονται ωμοί με φρούτα φρέσκα η ξερά, με σαλάτα
η με δημητριακά (μούσλι) και όχι ψημένοι, αλατισμένοι συνοδεία
αλκοολούχων ποτών η μετά το γεύμα.
Η
ωμοφαγία ήταν ένα απ’ τα βασικά μυστικά της μακροζωίας των αρχαίων
Ελλήνων φιλοσόφων. Οι ωμές ζωντανές τροφές (όσες τρώγονται κατ’ αυτόν
τον τρόπο), πέρα απ’ τα υλικά συστατικά που γνωρίζουμε, δίνουν στον
οργανισμό την απαραίτητη ζωτική ενέργεια. Ο λέων αλλά και όλα τα
σαρκοφάγα ζώα, όταν κατασπαράσσουν τα θύματά τους, το πρώτο πράγμα που
κάνουν είναι να τους ρουφούν το αίμα και να τους τρώνε τα ζωτικά όργανα,
διότι μέσα σ’ αυτά ρέει η ζωτική ενέργεια. Ας προσέξουμε εδώ ότι οι
ύαινες και οι γύπες, που τρώνε τα υπόλοιπα νεκρά μέλη στα οποία η ζωτική
ενέργεια έχει εξαφανιστεί, είναι τα πιο άσχημα και άρρωστα ζώα στην
φύση. Αυτό, διότι έχουν βολευτεί-προσαρμοσθεί σχεδόν αποκλειστικά στην
πτωματοφαγία εδώ και χιλιάδες χρόνια. Επομένως η κρεοφαγία πρέπει να
γίνεται με μέτρο.
|
«Οι
τροφές πρέπει να παρασκευάζονται με σουσάμι, με σπόρους κι άλλους
παρόμοιους καρπούς. Αν κι αυτές οι τροφές είναι λιπαρές, δεν πειράζει,
διότι μπορεί κανείς να χορτάσει τρώγοντας λίγο.» («Περί Διαίτης Υγιεινής», παρ. 4.)
Οι
σπόροι αλεσμένοι και μη (κολοκυθόσπορος, λιναρόσπορος, ηλιόσπορος,
σουσάμι, άλφα-άλφα κ.α.) είναι οι πιο άγνωστες και ξεχασμένες τροφές του
σύγχρονου διαιτολογίου μας. Όπως μας λέει κι ο Ιπποκράτης, δεν
παχαίνουν, διότι δεν μπορούμε να φάμε πολλούς. Περιέχουν σε άφθονες
ποσότητες τ’ απαραίτητα για τον οργανισμό Ω3-Ω6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα
και κάποιες ωφέλιμες ουσίες, που λέγονται λιγνίνες και που μπορούν
ακόμη και να αναστείλουν διάφορες βαριές εκφυλιστικές αρρώστιες, όπως ο
καρκίνος, τα εγκεφαλικά και οι καρδιοπάθειες. Είναι πλούσιοι σε
βιταμίνες A, C, D, K, E, όλο το σύμπλεγμα των Β και την Β12, καθώς και
όλα τα μεταλλικά στοιχεία. Είναι πλούσιοι σε πρωτεΐνες (30%-35%),
χλωροφύλλη, άλφα και βήτα καροτίν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου